Circular Nº 285

Edita: 
Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia
Autor: 
Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia
Data: 
5/2021
Editorial: 

Teletraballo: unha nova cultura laboral

 Nunca tanto se falou do teletraballo como neste último ano; un novo vello escenario para a Psicoloxía do Traballo e das Organizacións que se debuxa como un dos retos importantes que ten a nosa profesión neste ámbito no futuro inmediato. Se ben a pandemia trouxo unha confusión que vai máis alá dunha cuestión semántica entre teletraballo e traballo en remoto, agora que albiscamos a chegada dunha nova -agora si- pero incerta normalidade, cómpre aplicar a óptica psicolóxica para analizar este importante cambio emerxente na contorna laboral que veu para quedar.

O traballo en remoto irrompeu en marzo de 2020 para garantir a continuidade operativa para empresas e organizacións limitando a exposición innecesaria ao coronavirus, así que de súpeto, un número moi importante de persoas traballadoras atopáronse desenvolvendo a súa actividade profesional desde os seus fogares. Lugares que a miúdo non estaban preparados para isto, sen a infraestrutura nin as competencias requiridas, e nos que ademais, foi unha solución para a conciliación, para atender os coidados de nenos, nenas e persoas dependentes. Este contexto marca a diferencia máis substancial co que coñecíamos como teletraballo ata o momento, un modelo de organización distinto, con profundos cambios estruturais que nos obrigan a repensar a nosa cultura laboral.

Unha sociedade líquida, como definía o filósofo Zygmunt Bauman, e que transcende tamén no contexto laboral pospandmémico, no que a dixitalización e a flexibilidade definen un modelo laboral moito máis "líquido", polo tanto, inestable e cambiante, que incide directamente no benestar psicolóxico das persoas traballadoras. De feito, moitas persoas que están traballando en remoto ou o fixeron neste tempo, manifestan percepcións negativas como o incremento de tempo traballado, a indefinición de tempo de lecer e tempo de traballo, as dificultades de comunicación, o illamento, a desconexión coa organización, etc. As ferramentas tecnolóxicas, esenciais para o desenvolvemento da actividade a distancia, favorecen unha dispoñibilidade as 24 horas do día que dá lugar a unha dificultade para deixar o traballo e a un maior risco de estrés coñecido como o "tecnoestrés". Incluso as videoconferencias están causando unha fatiga pola que as persoas traballadoras manifestan sentir ansiedade, estrés e esgotamento polo uso excesivo deste tipo de ferramentas, bautizada como "fatiga Zoom".

Isto tradúcese en sentimentos de soidade, estrés ou ansiedade, polo tanto, problemas de tipo psicolóxico, o que nos obriga a deseñar un modelo de teletraballo coa óptica da psicoloxía para analizar os posibles riscos laborais que pode implicar tamén no plano do benestar e da saúde laboral -tamén a psicolóxica- das persoas que adoptan esta modalidade de traballo. Cómpre tamén aplicar á ollada de xénero e coidar de que o teletraballo non supoña un incremento na desigualdade das mulleres, xa que nesta pandemia, moitas recorreron a esta modalidade para poder asumir os labores de coidado, o que se traduce nun retroceso na corresponsabilidade nos fogares. O teletraballo non pode supoñer recluír as mulleres no fogar, invisibilizalas no mercado laboral e frear as súas posibilidades de promoción.

Traballar desde a casa ofrece grandes vantaxes, como a maior flexibilidade, as oportunidades de conciliación, a produtividade, un aforro económico e un menor impacto medioambiental pola redución de desprazamentos, o incremento da creatividade, maior autonomía etc. Pero temos que atender o benestar psicolóxico das persoas que adoptan esta modalidade, a cuestións como o deseño dos postos de traballo, a avaliación dos riscos psicolóxicos e sociais, a prevención de posibles trastornos, entre outras. Desde setembro de 2020 contamos con lexislación específica nesta materia, que regula o modo en que a empresa e a persoa empregada deben acordar as condicións para o teletraballo (cuestións como os horarios, equipamento, custos asociados, distribución do traballo ou a protección de datos e seguridade da información, por exemplo); pero non é suficiente para atender o aspecto psicolóxico.

Neste sentido, desde o Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia a través da Sección de Psicoloxía do Traballo e das Organizacións publicouse en 2020 unha Guía de Recomendacións desde a Psicoloxía para o Teletraballo, con orientacións dirixidas tanto a empregadores como a persoas empregadas, coa intención de axudar a que esta experiencia laboral sexa saudable e produtiva. O asentamento desta modalidade de traballo nun mercado laboral que aínda é incerto esíxenos continuar pendentes de coidar este aspecto tan importante na vida das persoas que é o modelo laboral e no que a Psicoloxía é unha das voces imprescindibles.

Iframe: