A psicoloxía educativa, unha materia pendente
É tempo das mochilas novas, dos libros de texto con arrecendo a estrea, das compras de material escolar. Un novo curso escolar que comeza e no que miles de nenos e nenas e de adolescentes volven ás aulas, mentres as súas familias confían en que saquen o mellor posible nos meses que veñen por diante.
En cambio, este novo curso devólvenos vellos retos, materias que como sociedade vimos arrastrando pendentes ano tras ano sen que as poidamos superar con éxito, nas que non logramos un "progresa adecuadamente" e que necesitamos mellorar. Falamos do fracaso escolar, do acoso e da violencia dentro das aulas, da atención ás necesidades educativas específicas… Nos centros de ensino haberá unha grande ausente e, de momento, non se lle espera: a psicoloxía educativa.
A Organización Mundial da Saúde publicaba un informe a comezos de 2018 sobre os dereitos da infancia en España no que recoñecía a importancia de que en todas as escolas públicas houbese psicólogos e psicólogas. No mesmo documento reclamaba a creación de protocolos de diagnóstico e de tratamento do trastorno por déficit de atención e hiperactividade para o que sinalaba que era importante desenvolver modalidades alternativas á medicación: "que os medicamentos psicotrópicos e psicoestimulantes se prescriban como último recurso e unicamente despois de ter levado a cabo unha avaliación individualizada do interese superior do neno e de que se proporcionase información dabondo aos nenos e aos seus pais acerca do tratamento médico, dos seus posibles efectos secundarios e doutras alternativas non médicas".
Pero se entramos nunha aula, veremos que o psicofármaco é o único tratamento que están a recibir cada vez máis nenas e nenos, cando está probado que as intervencións psicolóxicas e sociais son fundamentais e, de feito, máis efectivas que as farmacolóxicas. Un dos escasos recursos cos que contan as familias, que son as becas para alumnado con necesidades específicas que ofrece anualmente o Ministerio de Educación, vense recortadas en cada convocatoria. Se ben hai dous anos tivemos que asistir á decisión de excluír os psicólogos e psicólogas como profesionais para impartir a reeducación pedagóxica e de audición e linguaxe, cuestión contestada con vehemencia desde este Colexio e a través do Consejo General de la Psicología e que finalmente foi subsanada, o endurecemento dos criterios de acceso provoca que cada vez máis familias e, polo tanto, máis nenos e nenas non poidan beneficiarse destas axudas, sen ningún recurso público que as substitúa. Se pode, págueo, e se non, a nada.
Como ben recolleu nun manifesto a Sección de Psicoloxía Educativa do COPG, a convocatoria desvirtúa a finalidade destas bolsas, xa que atenta contra os principios educativos de inclusión, equidade e igualdade. O alumnado con TDAH diagnosticado como grave está excluído destas convocatorias, igual que outros trastornos como dislexia, dislalia, autismo etc., esquecidos nas bases por non xerar discapacidade nin trastorno grave de conduta. Polo tanto, o único recurso que ofrece a rede pública específico para estes nenos e nenas é, pois, o psicofármaco, contradicindo todas as evidencias científicas que recomendan unha abordaxe previa desde o eido psicolóxico e do social e, no seu caso, en conxunto coa farmacolóxica.
Pero de contar con psicólogos e psicólogas educativas nos centros de ensino e con ratios sensatas, o Estado estaría a proporcionar esa abordaxe multidisciplinaria e cumpriría co papel que se lle require. Sempre pensamos nas nenas e nenos como o noso futuro, pero somos responsables do seu presente e cada dereito conculcado agora son oportunidades roubadas para mañá.
